Kronika PZKO Błędowice tom V (2004-2008)

Zaolzie, tzw.. Zaolzie lub bez Zaolzia Zyjemy na obszarze, który coraz pojmowane. Nazwy te spotykamy częściej określany jest jako Zaolzie . . w twórczości Władysława Jośka , hi– Jednak termin ten jest różnie poj- storyków młodej generacji, częścio- . mowany i dość nieprzejrzysty. Na- 'wo u historyków Instytutu Śląskie- . werw "Głosie" czytamy, że "Zaólzie go (Slezsky l1stav) w Opawie. nie istnieje ~. ogólnej świadomości Pojęcie ZaQlziazrodziło się po ani Czechów, ani -Polaków" (GL, nr , podziale Ksi~stwa Cieszyńskiego 101/30. 8. 2008; s. 2). Uważam, że po I wojnie światowej, używane · nie jest tak źle , a ostatnio słowo to .. pierwotnie przez historyków pol– jest coraz dokładniej określone i skich dla określenia części Śląska częściej używane. Nieprecyzyjność 'Cieszyńskiego przydzielonego do pojęcia Wpływa negatywitie na wY- Czechosłowacji. Historycy czescy niki badań nad przeszłością i obec- upatrywali vy tym pojęciu z jednej – nym stanem tego regionu. ' Istnieje strony moment polityczny, z cliu- . więc potrżeba ustalenia jego zna- giej nie pasowało im ono do argu– czenia i zasadności istilienia. . mentów uzasadniających ich prawa Z nadzieją, że' pomogę ~prawie, . history~zne (i inne) do tego terenu. stanisław Iahrpdnik · przedstawię etymologię , znaczenie Po drugiej wojnie światowej coraz ty. Na prźełomie XIX i XX·wieku w i 'uzasadnienie terminu Zaolzie oraz ' częściej spotykamy w historiografii Urzędach (oprócz miast) 'przeważał ' powody, dlaczego go stosuję w mo- ' czeskiej określenie "tzw. Zaolzie", a język polski, w szkołacli uczono po ich dociekaniach historycznych o u niektórych (MeCislav Borak) na- polsku z podręczników polskich, w Śląsku Cieszyńskim. Historycy cze- wet "Zaolzie", lecz bez dokładnego kościołach stosowano w większo- . ' scy unikają tego pojęcia i dopiero , jego sprecyzowania. ' ści polskieśpiewniki,kancjQnały i J w ostatnim czasie niektórzy z nich Najczęściej jednak spotykamy liturgię . ' . . termin ten stosują, natomiast zado- się z pojęciem Zaolzia właśnie w .. Rodzące się od połowy XIX wie- l mowił się już w większej mierze w twQJ;,czości historycznej zaolziań-ku specyficzne formy życia społecz- .' historiografii autorów polskich. skich historyków polskich (Stani- nego potwierdzają słuszność po- Wszyscy uważają Zaolzie ' za sław"Zahradnik, Władysław Josiek, wyższej ,definicji. Były to towarzy– część historycznie ukształtowane- Daniel Kadłubiec, Józef Szymec~ek, stwa, stowarzyszenia, organizacje , go Księstwa Cieszyńskiego, względ- Grzegorz Gąsior), a' w ostatnim cza- samopomocowe, gospodarcze, spół- . nie Śląska Cieszyńskiego , History- sie również polskich (Krzysztof No- dzielcze, kulturalno-oświatowe , wy– cy czescy (w qkresie międzywojen- ' wak, Edward Buława), znaniowe, związkowe i polityczne. nym -Alois Adainus, JOZg Vochala, Oto , moja wersja definicji Zaol- ' . Zdecydowana ich większość nie · Frantise~ Pelc, po 1945 roku - J a- zia:Zaol:iieto integra~na część histo-podkreślała charakteru narodo)'Ve– roslav Valenta, Andelin 'Grobelny, .' rycznie ukształtowanego Księstwa go, nie było takiej potrzeby, bowiem Dart Gawrecki, Milan Myska, Fran- Cieszyńskiego -Ślqska Cieszyńskie- służyła miejscowej ludności, a ta tisek UhJif, Rudolf Zacek, Instytut . go bez jego zachodnich i północno- była polska. Założyciele i działacze Śląski w Opawie) w swej działalno- -zachodnich kresów (powiatu fry- wywodzili się z miejscowych oby- => ści historycznej zajmują SIę całym deckiego i polskoostraw-skiego, od wateli, a w aruwnistracji dominują- ~ • obsz8.nim historycznego ŚIgska Cie- '. 1919 roku ślqskoostrawskiego), tj. cym był język polski. . ~ szyńskiego , względnie jego częścią obszaru etnicznie polskiego, ści"ilej Warto podkreślić, że historycy .~ , przydzieloną w 1920 roku Czecho- - obszar przedwojennych powiatów czescy ograniczają swoje badania ~ słowacji. Używają takich określeń ; politycznych frysztf!-ckiego i czesko- przeszłości Cieszyńskiego ' do śle- :f jak: Teslnsko, Teslnske Slezsko, cieszyńskiego , Określenie sformuło-dzenia granic, organizacji admini- A Ceske Teslnsko. Historycy polscy . wałel1l, na podstawie własnych dłu- stracyjnej, spraw własnościowych (Franciszek Popiołek, Witold Swa- goletnich badań historii 'tego regio- czy gospodarczych dotyczących ca– rakowski, Józef Londzin, po 1945 n,u i wypływających z tego doświad- lego Śląska Cieszyńskiego. Nie po- r. - Józef ChleqowcZyk, Marek Ka~ czeń. święcają większej uwagi sprawom zimierz Kamiński) również stosują S~erdziłem,żeod średniowie- etnicznym, językowym, .kulturo- ' L wyżej wymienione pojęcia, oczywi- cza, a: głó,wnie w XIX wieku, na Wym, dlatego pojęcia Zaolżia, które ,. ście w wersji polskiej, ' zaś w przy- naszym Zaolziu pogłębiały się spec . jeszcze nie zadomowiło ąię w sferze padku zajmowania się badaniami cyficzne cechy rozwojowe w dzie- nauki, nie używają lub używają tyl– etnogr,aficznymi uwzgiędniają czę- dz:inie etnograficznej, demograficz- · ko z dodatkiem "tzw." . ) ' ściowo specyficznie uwai-unkowa- nej, kulturowej i narodowościowej . .Mam nadzieję, że moje powyż- V ny obszar, nazwany później Zaol- Przejawiało się to w sferze narasta- sze uwagi pobudzą społeczeństwo , . ~ ziem. Niezbyt przekonujące, przy" jącej walki o wprowadzenie wad" · · i naukow[ów do kontynuowania n .. najmniej dla mnie, są nazwy ,;lewo- ministrai';ji państwowej, kościele i rozważań na ten temat. Z pewno- F brzeżna" lub_ "prawobrzeżna" część szkole języka polskiego na miejsce ścią przysłuży się to zmianie myśle- p Śląska Cieszyńskiego, bo niezorien- nie zrozumiałego języka czeskiegonia o przeszlości tego regionu. towany nie zna kierunku prądu Ol~ a zwłaszcza niemieckiego. Usiło­ zy. Również "Nadolzie" jest różnie wania przynosiły stopniowe efek- . . 1 n n STANISLAWZAHRADNIK . A