Basic HTML Version
Zaolzie,
tzw.. Zaolzie
lub bez Zaolzia
Zyjemy na obszarze, który coraz pojmowane. Nazwy te spotykamy
częściej określany
jest jako Zaolzie . . w
twórczości Władysława Jośka ,
hi–
Jednak termin ten jest
różnie
poj- storyków
młodej
generacji,
częścio-
.
mowany i
dość
nieprzejrzysty. Na- 'wo u historyków Instytutu
Śląskie-
.
werw
"Głosie"
czytamy,
że
"Zaólzie
go (Slezsky l1stav) w Opawie.
nie istnieje
~.
ogólnej
świadomości Pojęcie ZaQlziazrodziło się
po
ani Czechów, ani -Polaków"
(GL, nr , podziale
Ksi~stwa Cieszyńskiego
101/30. 8. 2008; s. 2).
Uważam, że
po I wojnie
światowej, używane
· nie jest tak
źle ,
a ostatnio
słowo
to .. pierwotnie przez historyków pol–
jest coraz
dokładniej określone
i skich dla
określenia części Śląska
częściej używane. Nieprecyzyjność 'Cieszyńskiego
przydzielonego do
pojęcia Wpływa
negatywitie na
wY-
Czechosłowacji.
Historycy czescy
niki
badań
nad
przeszłością
i obec- upatrywali
vy
tym
pojęciu
z jednej –
nym stanem tego regionu. ' Istnieje strony moment polityczny, z cliu- .
więc potrżeba
ustalenia jego zna- giej nie
pasowało
im ono do argu–
czenia i
zasadności
istilienia.
. mentów
uzasadniających
ich prawa
Z
nadzieją, że' pomogę ~prawie,
.
history~zne
(i inne) do tego terenu.
stanisław
Iahrpdnik
·
przedstawię etymologię ,
znaczenie Po drugiej wojnie
światowej
coraz ty. Na
prźełomie
XIX i XX·wieku w
i 'uzasadnienie terminu Zaolzie oraz '
częściej
spotykamy w historiografii
Urzędach
(oprócz miast)
'przeważał
' powody, dlaczego go
stosuję
w mo- ' czeskiej
określenie
"tzw.
Zaolzie",
a
język
polski,
w
szkołacli
uczono po
ich dociekaniach historycznych o u niektórych (MeCislav Borak) na- polsku z
podręczników
polskich, w
Śląsku Cieszyńskim.
Historycy cze- wet "Zaolzie", lecz bez
dokładnego kościołach
stosowano w
większo-
. ' scy
unikają
tego
pojęcia
i dopiero , jego
sprecyzowania. '
ści polskieśpiewniki,kancjQnały
i
J
w ostatnim czasie niektórzy z nich
Najczęściej
jednak spotykamy
liturgię .
'
. .
termin ten
stosują,
natomiast zado-
się
z
pojęciem
Zaolzia
właśnie
w
..
Rodzące się
od
połowy
XIX wie-
l
mowił się już
w
większej
mierze w
twQJ;,czości
historycznej
zaolziań-ku
specyficzne formy
życia społecz-
.'
historiografii autorów polskich.
skich historyków polskich (Stani- nego
potwierdzają słuszność
po-
Wszyscy
uważają
Zaolzie ' za
sław"Zahradnik, Władysław
Josiek,
wyższej
,definicji.
Były
to towarzy–
część
historycznie
ukształtowane-
Daniel
Kadłubiec,
Józef
Szymec~ek,
stwa, stowarzyszenia, organizacje
, go
Księstwa Cieszyńskiego, względ-
Grzegorz
Gąsior),
a' w ostatnim cza- samopomocowe, gospodarcze,
spół-
.
nie
Śląska Cieszyńskiego ,
History- sie
również
polskich (Krzysztof No- dzielcze,
kulturalno-oświatowe ,
wy–
cy czescy (w qkresie
międzywojen- '
wak, Edward
Buława),
znaniowe,
związkowe
i polityczne.
nym -Alois Adainus, JOZg Vochala,
Oto , moja wersja definicji Zaol- ' . Zdecydowana ich
większość
nie
·
Frantise~
Pelc, po 1945 roku -
J
a-
zia:Zaol:iieto
integra~na część histo-podkreślała
charakteru narodo)'Ve–
roslav Valenta, Andelin 'Grobelny, .'
rycznie
ukształtowanego Księstwa
go, nie
było
takiej potrzeby, bowiem
Dart Gawrecki, Milan Myska, Fran-
Cieszyńskiego -Ślqska Cieszyńskie- służyła
miejscowej
ludności,
a ta
tisek UhJif, Rudolf Zacek, Instytut . go
bez jego zachodnich i
północno- była
polska.
Założyciele
i
działacze
Śląski
w Opawie) w swej
działalno-
-zachodnich kresów (powiatu fry-
wywodzili
się
z miejscowych oby-
=>
ści
historycznej
zajmują SIę całym
deckiego
i
polskoostraw-skiego,
od wateli, a w aruwnistracji
dominują- ~
•
obsz8.nim historycznego
ŚIgska
Cie- '. 1919
roku
ślqskoostrawskiego),
tj.
cym
był język
polski.
.
~
szyńskiego , względnie
jego
częścią
obszaru etnicznie polskiego,
ści"ilej
Warto
podkreślić, że
historycy
.~
,
przydzieloną
w 1920 roku Czecho- -
obszar przedwojennych powiatów
czescy
ograniczają
swoje badania
~
słowacji. Używają
takich
określeń ;
politycznych frysztf!-ckiego i czesko-
przeszłości Cieszyńskiego '
do
śle-
:f
jak: Teslnsko, Teslnske Slezsko,
cieszyńskiego , Określenie sformuło-dzenia
granic, organizacji admini-
A
Ceske Teslnsko. Historycy polscy .
wałel1l,
na podstawie
własnych dłu-
stracyjnej, spraw
własnościowych
(Franciszek
Popiołek,
Witold Swa- goletnich
badań
historii 'tego regio- czy gospodarczych
dotyczących
ca–
rakowski, Józef Londzin, po 1945 n,u i
wypływających
z tego
doświad-
lego
Śląska Cieszyńskiego.
Nie po-
r. - Józef ChleqowcZyk, Marek
Ka~ czeń.
święcają większej
uwagi sprawom
zimierz
Kamiński) również stosują S~erdziłem,żeod średniowie-
etnicznym,
językowym,
.kulturo- '
L
wyżej
wymienione
pojęcia,
oczywi- cza,
a:
głó,wnie
w
XIX wieku, na
Wym,
dlatego
pojęcia Zaolżia,
które ,.
ście
w wersji polskiej, '
zaś
w
przy- naszym Zaolziu
pogłębiały się
spec . jeszcze nie
zadomowiło ąię
w sferze
padku zajmowania
się
badaniami cyficzne cechy rozwojowe w dzie- nauki, nie
używają
lub
używają
tyl–
etnogr,aficznymi
uwzgiędniają czę-
dz:inie etnograficznej, demograficz- · ko z dodatkiem "tzw." .
)
' ściowo
specyficznie uwai-unkowa- nej, kulturowej i
narodowościowej .
.Mam
nadzieję, że
moje
powyż-
V
ny obszar, nazwany
później
Zaol-
Przejawiało się
to w sferze narasta- sze uwagi
pobudzą społeczeństwo
,
.
~
ziem. Niezbyt
przekonujące,
przy"
jącej
walki o wprowadzenie wad" · · i naukow[ów do kontynuowania n
.. najmniej dla mnie,
są
nazwy ,;lewo- ministrai';ji
państwowej, kościele
i
rozważań
na ten temat. Z pewno- F
brzeżna" lub_ "prawobrzeżna" część
szkole
języka
polskiego na miejsce
ścią przysłuży się
to zmianie
myśle-
p
Śląska Cieszyńskiego,
bo niezorien- nie
zrozumiałego języka
czeskiegonia o
przeszlości
tego regionu.
towany nie zna kierunku
prądu Ol~
a
zwłaszcza
niemieckiego.
Usiło
zy.
Również
"Nadolzie" jest
różnie
wania
przynosiły
stopniowe efek-
. .
1
n
n
STANISLAWZAHRADNIK
.
A